Modern Balenin Tarihi

Yüzyıllar boyunca gerek anlatım gerek teknik gerekse içerik açısından gelişme gösteren bale 19’uncu yüzyılın sonu ve 20’inci yüzyılın başında modernleşen dünya görüşüne koşut eğilimler göstermeye başlamıştır. Ortaçağdan beri süregelen tüm kuralların temelden yıkılma felsefesi,  balede anlatılan konuların daha soyut veya daha güncel olmasına, anlatımda belli adım ve kalıpların dışındakilerin denenmesine, giysilerin bile hafiflemesine yol açmıştır. Artık insanların kalıplar ve kurallar dışında kendilerini özgürce ifade edebilme, kendilerini ve çevreyi daha derinlemesine anlamaya çalışma dönemi başlamış ve bu yaklaşım diğer sanat dalları gibi baleyi de etkilemiştir.

1900’lerin başında Rusya’da kurulan Sergei Diaghilev’in (Sergey Diyagyilyef) bale topluluğu; meşhur balerin Anna Pavlova (Resim I-8), dansçı Vaslav Nijinski, koreograf Mikhail Fokine (Mikail Fokin) ve birçok diğer sanatçı ile birlikte klasik balenin katı kurallarını yıkarak modern balenin gelişiminde öncü olmuştur. İgor Stravinski, Claude Debussy (Klod Döbüsi), Eric Satie (Erik Sati) gibi o dönemin öncü bestecilerinin eserleri ve Joan Miró (Huan Miro), Pablo Picasso (Resim I-9), Georges Braque (Jorj Brak), Leonor Fini, Henri Matisse (Anri Matis) (Resim I-10) gibi tanınmış yenilikçi ressamların dekor ve kostüm tasarımlarıyla bale artık sadece beyaz tütülü bir dans olmaktan çıkmıştır.  Ayaklar her şekilde kullanılmaya, bacaklar ve kalçalar her yöne çevrilmeye, ifade olanakları insan beyni ve bedeninin en uç sınırlarına kadar kullanılmaya başlanmıştır.  Sanat alanları birbiriyle buluşmaya başlamış ve dans özellikle Edgar Degas (Edgar Döga) (Resim I-11 a, b, c, d, e),   Georges Seurat (Jorj Söra) (Resim I-12) ve Henri de Toulouse-Lautrec (Anri dö Tuluz Lotrek) (Resim I-13 a, b) gibi ressamlarin ilgisiyle resim sanatında kendine önemli bir yer sağlamıştır.

İtalya ve Fransa’da başlayan, ardından da Rusya’da gelişen klasik bale Amerika’da kızılderili danslarından, zencilerin tap ve caz danslarından da etkilenerek daha farklı yönlere gitmiş  ve tamamen modern bir esinti kazanmıştır. Koreografide önce Georges Balanchine (Corç Balanşin) (Resim I-14), ardından Maurice Béjart (Moris Bejar) (Resim I-15) ve John Cranco (Con Kranko); dansçı olarak önce kendine özgü çıplak ayaklı danslarıyle tanınan Isadora Duncan (İzadora Dankın) (Resim I-16), ardından Martha Graham (Marta Grehım) (Resim I-17), Alvin Ailey (Elvin Eyli) (Resim I-18) ve birkaç sene önce yaşamını yitiren Pina Bauch (Pina Bauş) (Resim I-19) modern bale adımları ve yaklaşımlarında adı sayılması gereken kişilerdir.

Ankara Bale Kursu Dünya Dans Merkezi Eğitmeni, Ankara Devlet Opera ve Bale Başdansçısı Bahri Gürcan tarafından hazırlanan, “Modern Balenin Tarihi” konulu yazı için tıklayın